Advies aan minister: veranker Fries steviger in Friese mbo
In de bus en in de winkel, maar ook op de werkvloer in de zorg en in de garage… Op heel veel plekken in Friesland is het prettig dat je als professional met mensen kunt communiceren in hun vertrouwde ‘memmetaal’. Dat vraagt om een betere verankering in het beroepsonderwijs. Het rapport ‘Oan it wurk mei it Frysk’ van DingTiid is voor het mbo een stevige zet in die richting.
Op de foto, van links naar rechts: Alex Riemersma, Harry van der Molen, Harry Bevers, Lysbeth Jongbloed en Sierd Prins.
Donderdag presenteerde Alex Riemersma, bestuurder van DingTiid, het advies in Firda Sneek. Het rapport werd in ontvangst genomen door Harry van der Molen en Harry Bevers, die in 2022 samen in de Tweede Kamer een motie indienden voor een onderzoek en advies over het Fries in het mbo. Deze motie kreeg kamerbrede steun, waarop minister Robbert Dijkgraaf van onderwijs DingTiid - dat de provincie en het rijk adviseert over de Friese taal - opdracht gaf voor dit onderzoek.
Belangrijke schakel
Riemersma: ‘It Frysk as omgongstaal yn de beropspraktyk kin in goede skeakel foarmje tusken bedriuwslibben en it mbû. Krekt dêrom is der ferlet fan wetlike boarging fan it Frysk yn de mbû-ynstellings.’ In dat mbo krijgt Fries langzamerhand meer aandacht, onder meer in keuzedelen bij Firda en het aanstellen van een practor ‘Fryske taal en letterens yn de meartalige kontekst’. Practor Lysbeth Jongbloed nam in Sneek ook het advies in ontvangst.
Maar het kan en moet steviger om de taal écht tot z’n recht te laten komen. We zijn in Friesland te gauw geneigd om dat maar wat te laten zitten, ook al geeft 70 procent van de werkgevers hier aan ’t wél belangrijk te vinden dat een werknemer op z’n minst Fries verstaat. Nu is het mbo een enorme lappendeken aan heel verschillende opleidingen, merkten Riemersma en onderzoeker Sierd Prins. Maar vaak is de taal wel belangrijk voor een soepel contact in het werk.
Wettelijk vastleggen
Leg dan ook wettelijk vast, zo luidt een advies, dat mbo-studenten in Fryslân recht hebben op een substantieel aandeel van Friestalig onderwijs. Mbo-instellingen moeten meer ruimte krijgen om de taal een vaste plek te geven in het onderwijs en ervoor te zorgen dat docenten bekwaam zijn in het Fries. Geef het practoraat alle ruimte voor nieuwe initiatieven. En begin met het ondertekenen van het artikel in het Europees Handvest voor Regionale Minderheidstalen, dat van toepassing in voor het mbo.
Een mooie opbrengst, reageerden Bevers en Van der Molen. ‘In wichtig advys’, stelde Van der Molen. De minister van onderwijs moet dit rapport weer voor een politiek oordeel neerleggen in de Tweede Kamer. ‘En hjir sit wol fjoer yn.’ Van der Molen werkt nu bij Firda. Bevers zit nog wel in de Kamer, voor de VVD. Hij verwacht brede steun voor de adviezen. ‘Want we zien allemaal hoe goed het is dat je in je werk met mensen kunt spreken in de taal waarin zij zich thuis voelen.’